Nowelizacja kodeksu spółek handlowych
Z dniem 13 października 2022 roku weszła w życie największa w ostatnich latach nowelizacja kodeksu spółek handlowych. Nowe przepisy wprowadziły do polskiego porządku prawnego m.in. regulację tak zwanego prawa holdingowego.
Obowiązujące regulacje prawne dają formalną możliwość utworzenia grupy spółek. Zgodnie z wprowadzoną nowelizacją grupa spółek to spółka dominującą i spółka lub spółki od niej zależne, kierujące się wspólną strategią gospodarczą w celu realizacji wspólnego interesu, uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi.
Z perspektywy grupy spółek, istotny jest interes całej grupy, a nie wyłącznie poszczególnych jej uczestników. Warunkiem utworzenia grupy spółek jest podjęcie uchwały przez spółkę zależną większością trzech czwartych głosów o uczestnictwie w grupie spółek wraz ze wskazaniem spółki dominującej. Aby spółki mogły funkcjonować w ramach grupy spółek, zarówno spółka dominująca, jak również spółka zależna, obowiązane są ujawnić w rejestrze przedsiębiorców uczestnictwo w grupie spółek. Dopiero z momentem ujawnienia w rejestrze wzmianki o uczestnictwie w grupie spółek, spółki te będą mogą stosować przepisy prawa holdingowego.
Z momentem utworzenia grupy spółek, spółka dominująca uzyskuje możliwość wydawania spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki, jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek, a przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Wiążące polecenie musi zawierać co najmniej: 1) oczekiwane przez spółkę dominującą zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia, 2) interes grupy spółek, który uzasadnia wykonanie przez spółkę zależną polecenia spółki dominującej, 3)spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania polecenia spółki dominującej, o ile będą występowały, 4) przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku stosowania się do polecenia spółki dominującej. Wiążące polecenie pod rygorem nieważności musi zostać wydane w formie pisemnej lub elektronicznej. Wykonanie przez spółkę zależną polecenia wiążącego wymaga uprzedniej uchwały zarządu spółki zależnej. Spółka zależna ma obowiązek poinformować spółkę dominującą o podjęciu uchwały o wykonaniu wiążącego polecenia albo uchwały o odmowie wykonania tegoż polecenia. Możliwość odmowy wykonania polecenia wiążącego przez spółkę zależną jest jednak ograniczona.
Zgodnie z nowymi przepisami, zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek może podjąć uchwałę o przymusowym wykupie udziałów albo akcji wspólników albo akcjonariuszy reprezentujących nie więcej niż 10% kapitału zakładowego przez spółkę dominującą, która reprezentuje bezpośrednio co najmniej 90% kapitału zakładowego. Wspólnicy mniejszościowi spółki zależnej reprezentujący co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego mogą żądać wyznaczenia przez sąd rejestrowy firmy audytorskiej w celu zbadania rachunkowości oraz działalności grupy spółek.
Nowe przepisy wprowadziły także dodatkowe kompetencje dla rady nadzorczej spółki dominującej umożliwiające jej sprawowanie stałego nadzoru nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę lub spółki zależne uczestniczące w grupie spółek. W przypadku gdy spółka dominująca nie ma ustanowionej rady nadzorczej, opisane kompetencje rady nadzorczej wykonuje zarząd spółki dominującej.
Obecnie kodeks spółek handlowych reguluje także odpowiedzialność spółki dominującej względem spółki zależnej. Spółka dominująca, po spełnieniu pewnych warunków, ponosi odpowiedzialność względem spółki zależnej za szkodę, która zostanie wyrządzona spółce zależnej w związku z wykonaniem przez spółkę zależną polecenia wiążącego. Jeżeli sama spółka zależna nie wytoczy powództwa o naprawienie szkody wyrządzonej jej przez spółkę dominującą w terminie roku od dnia upływu terminu wskazanego w wiążącym poleceniu, każdy wspólnik albo akcjonariusz spółki zależnej, może wytoczyć powództwo o naprawienie szkody wyrządzonej tej spółce. Nadto, spółka dominująca, która na dzień wydania wiążącego polecenia spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek, dysponuje, bezpośrednio bądź pośrednio, większością głosów umożliwiającą podjęcie uchwały o uczestnictwie w grupie spółek oraz o zmianie umowy albo statutu spółki zależnej, odpowiada wobec wspólnika albo akcjonariusza tej spółki za obniżenie wartości przysługującego mu udziału albo akcji, jeżeli obniżenie będzie następstwem wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia. Dodatkowo, w przypadku jeżeli egzekucja przeciwko spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek okaże się bezskuteczna, spółka dominująca odpowiada za szkodę wyrządzoną wierzycielowi spółki zależnej, chyba że nie będzie ponosiła winy lub szkoda nie powstanie w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia.
Obowiązujące przepisy przewidują także możliwość ustania uczestnictwa w grupie spółek. Ustanie uczestnictwa w grupie spółek jest możliwe, albo w wyniku podjęcia uchwały zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek zapadającej większością trzech czwartych głosów lub przez złożenie przez spółkę dominującą spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek oświadczenia o ustaniu tego uczestnictwa.
Wprowadzone prawo holdingowego ma istotne znaczenie z punktu widzenia działalności spółek funkcjonujących w ramach grup kapitałowych. Wprowadzenie nowej regulacji mogło spowodować konieczność dostosowania umowy spółki, bądź statutu spółki do nowej rzeczywistości prawnej.
Sprawdź również naszą ofertę prawnika od spraw spadkowych Warszawa.
Opracowanie:
Warszawski prawnik nieruchomości