Środki ochrony prawnej w przypadku naruszenia dóbr osobistych

Zgodnie z art. 24 § 1 kodeksu cywilnego w przypadku naruszenia dóbr osobistych przysługują następujące roszczenia: roszczenie o zaniechanie działania, roszczenie o usunięcie skutków dokonanego naruszenia, roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego oraz roszczenie o zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Dodatkowo zgodnie z art. 24 § 2 kodeksu cywilnego jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.

Wątpliwości czy osobie prawnej przysługuje zadośćuczynienie

Przez długi czas zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie spornym było, czy osobie prawnej w przypadku naruszenia jej dóbr osobistych, przysługuje żądanie dochodzenia zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych ma bowiem na celu rekompensatę niematerialnych skutków naruszenia. Zgodnie z art. 448 k.c. W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Jednym ze wskazywanych argumentów mającym przemawiać za tym, że osobie prawnej nie może przysługiwać żądanie zapłaty zadośćuczynienia, był argument, iż w przywołanym przepisie ustawodawca posłużył się określeniem „doznana krzywda”. Natomiast pojęcie „krzywda” należy rozumieć jako skutek w wyniku doznanego bólu, cierpienia, a tak definiowanego pojęcia nie można przypisać osobie prawnej.

Uchwała Sądu Najwyższego

Wątpliwości te rozwiane zostały w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 03 października 2023 roku, wydanej w sprawie III CZP 22/23, w której Sąd Najwyższy wskazał: „Artykuł 448 k.c. (obecnie art. 448 § 1 k.c.) stosuje się odpowiednio do osób prawnych (art. 43 k.c.).” Tym samym Sąd Najwyższy uznał, iż osoby prawne również mają prawo domagać się zadośćuczynienia za naruszenie ich dóbr osobistych.  Sąd Najwyższy przychylił się do wskazywanego w orzecznictwie i piśmiennictwie argumentu, zgodnie z którym, odesłanie z art. 43 kodeksu cywilnego obejmuje wszystkie przepisy Kodeksu cywilnego określające środki ochrony dóbr osobistych osób fizycznych, tj. zarówno środki ochrony za pomocą roszczeń niemajątkowych przewidziane w art. 24 § 1 k.c. (roszczenia o zaniechanie i usunięcie skutków naruszenia), jak również środki ochrony o charakterze majątkowym (roszczenie o zadośćuczynienie oraz o zapłatę odpowiedniej sumy na cel społeczny, jak również o odszkodowanie z tytułu szkody majątkowej wynikłej z naruszenia dobra osobistego (art. 24 § 1 zd. trzecie oraz art. 24 § 2 k.c.). Jeżeli ustawodawca posłużył się w odniesieniu do osób prawnych jednym przepisem odsyłającym do całego reżimu prawnego ochrony dóbr osobistych osób fizycznych, w tym regulujących środki ochrony, to powinien jednoznacznie wskazać, który z tych środków ochrony nie ma zastosowania do osób prawnych albo też sprecyzować odrębnie do osób prawnych przysługujące im środki ochrony z tytułu naruszenia ich dóbr osobistych. Skoro ustawodawca nie dokonał rozróżnienia środków ochrony przysługujących osobom fizycznym oraz osobom prawnym, przyjąć należy, iż środki ochrony przewidziane dla osób fizycznych, znajdują zastosowanie także wobec osób prawnych.

Prawnik nieruchomości Warszawa —> KOMPLETNA OFERTA <— Prawnik od spraw spadkowych Warszawa